Nguyễn Đức Kiên (được biết đến nhiều nhất với biệt danh "bầu Kiên", "Kiên Bạc") sinh ngày 13 tháng 4 năm 1964 [3] trong một gia đình nhà giáo và lớn lên tại Gia Lâm, Hà Nội. Cha ông là Nguyễn Đức Lung, nguyên hiệu trưởng trường THPT Cao Bá Quát, Gia Lâm, nơi ông theo học cấp III.[4] Năm 1980, ông thi đậu vào Đại học Kỹ thuật Quân sự (nay là Học viện Kỹ thuật Quân sự), khóa 15 (B5- C156). Sau một năm học tại Học viện, đạt kết quả xuất sắc, ông được chọn đi du học tại trường Đại học Kỹ thuật quân sự Zalka Maté Hungary.[5]